De Nilafeesten, een nostalgische terugblik op folklore en drie reuzen

In de jaren zeventig werd het dorpscentrum van Nijlen het toneel van een uniek feest: de Nila-folkloremarkt. Wat begon als een droom van enkele handelaars, groeide uit tot een jaarlijks hoogtepunt voor duizenden bezoekers uit de hele Kempen.

Een droom in de jaren zeventig

Begin jaren zeventig droomden enkele creatieve handelaars uit Nijlen van een groot evenement dat het dorpscentrum weer tot leven zou brengen. Ze wilden niet alleen de Nijlenaars, maar ook mensen uit de omliggende dorpen samenbrengen. Danny Claes, bekend van boetiek “Avenue”, en Luc Bertels, een grafisch kunstenaar uit Kessel, trokken naar Puurs om inspiratie op te doen bij het succesvolle volksfeest “Pukema”.

De geboorte van de Verenigde Handelaars van Nijlen

Gesterkt door hun bezoek, besloot een handvol Nijlense middenstanders om samen te werken. Op 6 juni 1974 richtten ze de Verenigde Handelaars Nijlen (VHN) op. Ze gingen meteen aan de slag en planden hun eerste folkloremarkt op zondag 6 oktober 1974 op het Kerkplein.

De eerste folkloremarkt

Die zondagmiddag vanaf 14 uur stond het centrum van Nijlen in het teken van oude ambachten en volksvermaak. Bezoekers konden demonstraties bijwonen van onder meer klompenmakers, lederbewerkers, kunstschilders, kantklossers, wevers, mandenvlechters en pottenbakkers.

Er waren optredens van volksdans- en toneelgroepen, muziekverenigingen en straatzanger Sus Cavo met zijn accordeon. De handelaars droegen kleren uit grootmoeders tijd, wat de sfeer extra authentiek maakte. Niemand hoefde honger of dorst te lijden: eten en drinken waren in overvloed aanwezig.

Een bijzondere attractie was het “Sparrijders”-spel. Deelnemers moesten een paal beklimmen om bovenaan prijzen te plukken, een knipoog naar de Nijlense legende van de Sparrijders, die volgens het verhaal vroeger voorbijgangers aan een sparrenboom ophingen om hun geld af te nemen.

De eerste editie was meteen een succes.

Groei en samenwerking

In 1975 kreeg de folkloremarkt nog meer uitstraling. Steeds meer verenigingen sloten zich aan en het dorpscentrum werd ingenomen door tentjes en straatattracties. Maar liefst 80 Nijlense handelaars deden mee.

Het eerste werkingscomité bestond uit voorzitter Staf Driesen, Danny Claes, Ludo Van Gestel, Willy Vanderperre, Gaston Claes, Marcel Smets, Marc Van Herck, Jos Verhaegen, Mon Mattheus en Frans Nijs. Velen van deze pioniers zijn inmiddels overleden, maar hun inzet leeft voort.

De reuzen en het Nila-comité

Na enkele jaren namen nieuwe krachten het over. In 1978 werd het eerste lustrum gevierd met een groots feest, georganiseerd door het nieuwe Nilacomité onder leiding van Walter Van Tendeloo. Het feestweekend was gevuld met een avondmarkt, antiekmarkt, klein- en pluimveemarkt en een reuzenbraderij. Op zondag trok het evenement bezoekers uit heel de Kempen. Een van de hoogtepunten was het optreden van krachtpatser John Massis, toen de sterkste man ter wereld.

Bij deze gelegenheid werden drie reuzen geboren: Here Nilus, Vrouwe Kessela en Jonkvrouwe Bevele. Op 26 augustus 1978 werden ze feestelijk gedoopt voor het gemeentehuis, waarna ze in een stoet door de straten trokken, begeleid door ruiters en de harmonie Sint-Cecilia. De reuzen werden trouwens in 2006 opgefrist en voorzien van nieuwe kleding in het kader van het project ‘Curieuze Reuzen’ van de Nijlense jeugd- en cultuurdienst. In 2023 ondergingen ze een grondige restauratie dankzij het Nijlense Reuzengezelschap.

Hoogdagen in de jaren ’80

In de jaren ’80 groeide de Nila-folkloremarkt uit tot een jaarlijks hoogtepunt. Op zaterdagavond genoten duizenden bezoekers van modeshows, vuurwerk en dansende fonteinen. Zondag stond bol van de activiteiten: optredens van toneelkringen en dansgroepen, een 40-koppig accordeonorkest, vendeliers, straatzangers en volksdansgroepen, rock-’n-roll orkest, ballet en showdrumband, steltlopers, vlegeldorsers, doedelzakspelers, vuurspuwers en nog veel meer.

Bekende artiesten als Erik & Sanne, Isabelle A, Inge-borg, Margriet Hermans, Toast, Jo Vally en Petra traden op voor duizenden toeschouwers. De sfeer was uniek: overal werd gesmuld van boekweitkoeken, rijstpap, pensen, haring, poffertjes, smoutebollen, spek met eieren, brood, kaas, wijn, trappist met als blikvanger een imposante os aan het spit. De Nila-folkloremarkt werd mogelijk gemaakt door de inzet van meer dan 80 Nijlense handelaars, talrijke verenigingen, het Rode Kruis, politie, brandweer en het gemeentebestuur. Het was een feest van samenhorigheid, plezier en gastvrijheid.

Het einde van een tijdperk

Begin jaren ’90 kwam er helaas een einde aan het Nila-verhaal. Door de toenemende verkeersdrukte in het dorpscentrum werd het steeds moeilijker om het feest te organiseren. Ook de traditionele wielerwedstrijden van wielerclub “Het Vliegend Rad” verdwenen van de kalender.

De Nila-folkloremarkt bracht mensen van alle leeftijden samen en was jarenlang hét feest van Nijlen en de Kempen.